TESTAŞ

TESTAŞ, 1980 lerin başlarında bir devlet girişimi olarak Türkiye’de yarı iletken devre elemanları üretmek üzere kurulmuştu. Bunun için de bir Amerikan şirketi olan Exar’dan know-how alınmıştı.

Ama sonu getirilemedi, yapılan yatırımlar öylece kaldı. Bu başarısızlığın nedenlerine burada girmeyeceğim. Belki bir faydalı yönü TUBİTAK MAE de YİTAL’in kuruluşunu tetiklemesi olmuştur. YİTAL TESTAŞ’ın yarı iletken araştırma ve tasarım birimi olarak kurulmuştu. Burada EXAR dan alınan know-how’a hakim bir ekibin yetişmesine olanak sağlanmıştı. YİTAL 1983 de kurulduktan sonra TUBİTAK MAE için önemli bir teknoloji merkezi olarak gelişerek yaşamını sürdürdü.

Her neyse gelelim TESTAŞ konusuna. 1994 Yılı Ağustos ayında TESID’in görevlendirdiği bir ekip ile birlikte yıllardır atıl durumda olan TESTAŞ Ankara Yarı İletken Tesisleri’nin hayata geçirilmesi konusunda bir fizibilite çalışması yaptık. Çalışmayı TUBİTAK MAE’den Aziz Ulvi ÇALIŞKAN (YİTAL), NETAŞ’tan Tarkan MUSLUOĞLU, EKA dan Kürşat Kaan ÇÖREKÇİ ile yürüttük.

TESTAŞ’ın Ankara’da bir elektronik cihaz fabrikası ve aynı yerleşke içinde bir de YİDEF olarak anılan henüz hayata geçmemiş olan yarı iletken fabrikası vardı. Elektronik cihaz fabrikasında taksimetreler üretilmekteydi ama yarı iletken fabrikası atıl durumda idi. YİDEF (Yarı İletken Devre Elemanları Fabrikası), ülke için çok önemli olan bir alanda, kötü yönetilmiş ve boşa gitmiş bir yatırım olarak tarihe geçmiştir.

ÇALIŞMANIN AMAÇ ve KAPSAMI

Bizimki bir “Ön Fizibilite” çalışması idi. Türk elektronik endüstrisinin gelecek yıllardaki yarı iletken gereksinimleri dikkate alınarak bu tesislerin canlandırılması için neler yapılması gerektiği, karlılığın mümkün olup olmadığı araştırılacaktı. Sonuçlar uygun çıktığı takdirde tesislerin bir işletmeciye verilerek yaşatılması yolu zorlanacaktı. O sıralarda en uygun işletmeci adayı olarak TUBİTAK’ı görüyorduk.

Mevcut tesisler 3″ silikon diskler üzerinde bipolar yarı iletken üretimine yönelik idi. Ama 3″ silikon diskler artık yerini 4″ e bırakmaktaydı. Üç inch ile devam etmek rekabet gücünü zayıflatacaktı. Dahası bu boyuttaki taban malzemelerinin tedariğinde güçlükler yaşanacaktı.

Bipolar teknoloji ile sınırlı kalmak da sayısallaşmanın baskın duruma geldiği bu ortamda artık mümkün değildi. Sayısal tümleşik devre üretimi de olmazsa olmaz idi. Ama bu büyük yatırım gerektiriyordu ve çalışmamızın kapsamı dışında kalıyordu.

ÇALIŞMANIN SONUÇLARI

Yukarıda sözünü ettiğim dört inch’e geçiş için  -en baştan olmasa da- yapılması zorunlu yatırımları da dikkate alarak 6 yıl içinde 30 milyon Dolar satış hacmine ulaşmayı öngören bir analiz yaptık. Bu yatırımlar 3 milyon dolar kadar tutuyordu.

Varsayımlarımıza göre burada yarı iletken yongalar üretilecek, kılıflama işini yine TESTAŞ’ın Aydın’daki kılıflama tesislerini işletecek bir taşeron’a yaptıracaktık.

Tesislerde de bir inceleme yaparak raporumuzu hazırladık. TESİD ofisinde yaptığımız bir toplantıda raporun sunumunu yaptık. Sonuçlar 4. yıldan itibaren kara geçilebileceğini gösteriyordu, ama dünyada, özellikle eski doğu bloku ülkelerinden gelebilecek rekabete karşılık iyimser kabullerimiz vardı, buna rağmen karlılık tatminkar düzeyde görünmüyordu. (O sıralarda Çin bir tehdit olarak görünmüyordu.) Riskler fazla idi. Raporun ayrıntılarını burada vermem mümkün değil, ancak sonuçlar böyle bir girişimi desteklemediğinden bu işten vazgeçildi.

Yayının sonu – S.Özbayraktar Mayıs 2018